У беларускай культуры 1990-х гадоў постмадэрнізм адыгрываў важную ролю. Для ўсіх відаў беларускага мастацтва постсавецкага часу, асабліва апошняга дзесяцігоддзя ХХ стагоддзя, характэрна разнастайнасць стыляў і напрамкаў.
У гэты супярэчлівы час мастакі зноў звяртаюцца да алегорый, сімвалічных вобразаў. Адно за другім ўзнікаюць новыя творчыя аб’яднанні: «Няміга-17», «Галіна», «Квадрат» і іншыя.
Полацк не стаў выключэннем. У 1989 годзе полацкія мастакі стварылі аб’яднанне «4-63», у якое ўвайшлі Галіна Васільева, Васіль Васільеў, Аляксандр Канавалаў і Алег Ладзісаў. Карцінная галерэя ў той час з’яўлялася цэнтрам мастацкага жыцця Полацка. Галерэя ў раённым цэнтры — з’ява рэдкая і значная, гэта было адзінае месца, дзе экспанаваліся арыгінальныя творы мастацтва. Менавіта тут збіраліся і абмяркоўвалі свае праблемы і праекты сябры аб’яднання, тут жа і паказвалі свае творы.
Назва аб’яднання цесна звязана з тагачасным прыстанкам мастацтва ў Полацку — Карціннай галерэяй, якая знаходзілася ў Богаяўленскім саборы, а «4-63» — першыя лічбы яе тэлефоннага нумара.
«4-63» — за гэтымі лічбамі стаяць чатыры таленавітыя мастакі.
▼Васіль Васільеў.
Нарадзіўся ў 1954 годзе ў горадзе Оршы. У 1977—1982 гадах вучыўся ў Віцебскім дзяржаўным педагагічным інстытуце на мастацка-графічным факультэце. Пасля заканчэння інстытута Васіль жыў і працаваў у Полацку. Пазней мастак атрымліваў адукацыю ў Беларускай акадэміі мастацтваў на аддзяленні манументальна-дэкаратыўнага мастацтва. З’яўляецца ўдзельнікам шматлікіх персанальных, рэспубліканскіх і міжнародных выстаў і праектаў з 1986 года.
Васіль займаецца мастацтвам «аб'екта», стварае інсталяцыі, кампазіцыі, арт-аб’екты ў стылі «лэнд-арт», з'яўляецца аўтарам і куратарам шматлікіх аўтарскіх і калектыўных канцэптуальных праектаў.
Са слоў мастака, ён заўсёды імкнецца захаваць адчуванне пластычнага рашэння, каб яно не перарасло ў жалезабетонную канструкцыю, каб існавала на грані зрыву, нібыта вось-вось — і ўсё знікне, расплывецца. У работах Васіля Васільева гледачу адкрываецца не столькі рэальная прастора ўнутры карціны, колькі сіла яе ўплыву на асяроддзе.
Акрамя жывапісу, мастак таксама займаецца скульптурай. Аднойчы, каб не траціць палатно, ён выкарыстаў для свайго твора нейкую трансфарматарную дэталь: пафарбаваў яе ў сіні колер для праекта і зразумеў, што ён — скульптар. Да сённяшняга дня Васіль Васільеў выкарыстоўвае ў сваіх скульптурах тое, што трапляе ў яго рукі: дэталі, камяні і інш. Ён пілуе, стругае, расцягвае, скручвае… Усе свае думкі і перажыванні мастак выказвае ў сваіх працах, ён лічыць: «Адсутнасць слоў з’яўляецца словамі адсутнасці».
▼Галіна Васільева.
Нарадзілася ў 1959 годзе ў горадзе Полацку. З 1977 па 1982 год навучалася на мастацкім факультэце Віцебскага дзяржаўнага педагагічнага інстытута імя С. М. Кірава. Упершыню прыняла ўдзел у рэспубліканскай выставе ў 1988 годзе ў Мінску. У 1989 годзе разам з В. Васільевым, А. Канавалавым і А.Ладзісавым увашла ў склад творчага аб’яднання «4-63». З’яўляецца ўдзельнікам шматлікіх персанальных, рэспубліканскіх і міжнародных выстаў, прымала ўдзел у замежных праектах у Германіі, Шатландыі, Польшчы, Латвіі.
Галіна Васільева працуе ў найноўшых напрамках сучаснага мастацтва, такіх як перформанс, інсталяцыя, абстрактнае мастацтва, канцэпт. Аўтар адначасова з гледачом «пражывае» пэўную падзею. Мастачка прысвячае свае праекты канкрэтным людзям ці з’явам, стварае эфект сціснутасці часу.
У 2000 годзе Галіна Васільева правяла ў Полацкай галерэі перформанс «Аўтапартрэт»: Галіна і Васіль Васільевы сядзелі за сталом, трымалі ў руках куфлі чырвонага віна, на стале стаяў зроблены з кветак паўлін, вакол былі сябры, наведвальнікі, на сценах віселі творы мастачкі, гучалі песні Джо Дасэна. Перформанс праходзіў у дзень гадавіны сумеснага жыцця мастакоў — 19 верасня.
Як пісаў Алег Ладзісаў, «душу мастака не ўціснуць у банальныя сцены, ён больш утульна адчувае сябе ў нічыіх выставачных залах». Галіна Васільева ў сваіх праектах звязвае гледачоў з падзеямі, уцягвае яго ў свой утульны свет выставачнай залы — так званага «вакзала мастацтва». Актыўны каляровы спектр палотнаў падтрымлівае эмацыянальнае ўздзеянне. Яе кампазіцыі разлічаны на працу прасторы і колеру. Пластычная канструкцыя палотнаў, пабудаваная на рытмічным спалучэнні чырвоных, жоўтых, фіялетавых каляровых плямаў, звяртаецца да пачуццёвага ўспрымання, дапамагае адчуць багацце колераў і эмоцый.
Са слоў мастачкі: «Мастацкі густ і самаўсвядомленне, каханне і вера, адданасць і сяброўства, пачуццё Радзімы і сям’і, шчасце і радасць — усё гэта закладзена і развіта ў яе душы на зямлі полацкай».
▼Аляксандр Канавалаў.
Нарадзіўся ў 1948 годзе ў горадзе Кіравабадзе (Таджыкістан). З 1971 па 1976 год вучыўся на мастацка-графічным факультэце Віцебскага дзяржаўнага інстытута імя С. М. Кірава. Напрыканцы 1980-х гадоў у Полацку быў сярод чатырох мастакоў, якія, натхнёныя высокімі ідэямі свабоднай творчасці, аб’ядналіся ў творчую групу «4-63». У 1991—1996 гадах з’яўляўся арганізатарам і сузаснавальнікам прыватнай галерэі «РЫСА».
Мастак у сваёй творчасці адыходзіць ад канкрэтных вобразаў, ствараючы на палатне эмацыйную інтуітыўна-асацыятыўную жывапісную прастору. У працах часта выкарыстоўвае тэхнікі аплікацыі і калажу.
Мастацтва Аляксандра Канавалава ўяўляе сабой цікавую, вытанчаную форму асэнсавання рэчаіснасці, напоўненую пазачасавымі каштоўнасцямі. Ён стварае свой эмацыйны «тэатр» формы, вобразаў і колераў, якія выходзяць за межы штодзённасці. Мастацкая структура яго твораў, выкананых на паперы і палатне з выкарыстаннем розных фактурных матэрыялаў — сеткі, фольгі, нітак, этыкетак — нароўні з маляўнічымі каляровымі плямамі, выкананымі алеем, акрылам, гуашшу, выяўляе ўзаемасувязь сацыяльнай і духоўнай сферы, вядзе да ўсведамлення творчага «я».
Выкарыстаны ў якасці галоўнага прынцыпу формаўтварэння метад калажу пры ўсёй сваёй сталасці вельмі варыятыўны, і мастак па-майстэрску і свабодна пераадольвае магчымыя моманты аднастайнасці.
Аляксандр Канавалаў адзначае для сябе, што «мастацтва гэта не проста гульня, гэта тое няўлоўнае падсвядомае, спазнаўшы якое і даверыўшыся якому, можна наблізіцца да ілюзорнай сутнасці светабудовы».
У 2020 годзе мастак страціў зрок, але гэта не было нечаканасцю. Нягледзячы на гэта, Аляксандр працягвае працаваць у творчым тандэме з жонкай, Ларысай Лысенка, змяніўшы канцэптуальны падыход і метадалогію, у праекце «1+1». Гэта аб’яднанне двух мастакоў, дзейнасць якіх лёгка можа перайсці ў сааўтарства.
▼Алег Ладзісаў.
Нарадзіўся ў 1953 годзе ў гарадскім пасёлку Обаль Віцебскай вобласці. У 1976 годзе скончыў Мінскі дзяржаўны педагагічны інстытут замежных моў, у 1986 годзе — Беларускі тэатральна-мастацкі інстытут. З 1989 года Алег Ладзісаў з’яўляецца ўдзельнікам шматлікіх выстаў, працуе ў напрамку станковага жывапісу, інсталяцыі і арт-аб’екта.
Жывапіс Ладзісава цяжка ўпісваецца ў якія-небудзь рамкі. Яго абстракцыі даюць гледачу абшар для асацыяцый, паэтычных вольнасцяў, гульні ўяўлення. Адны палотны нагадваюць пацёрты старадаўні габелен. Іншыя — найлягчэйшую пену на шампанскім, нават і ў галаву могуць ударыць сапраўды гэтак жа, як сам напой. Трэція ўяўляюць сабой метафару паўдзённай ракі з яе блікамі на вадзе… Мастак даў сабе волю і паказаў трапяткія пачуцці. Яго пэндзаль падобны да старажытнай ліры або жалейкі. Ён змешвае фарбы і стварае ўласныя міфы…
Мастака мала хвалююць сюжэт, кампазіцыя, жанравыя асаблівасці. Лінія і колер — вось што ён шукае, прыходзячы на вернісажы. У майстэрні ўяўляе, што гуляе з фарбамі. Палітра — яго спарынг-партнёр і суразмоўца. Колерам можна перадаць і настрой, і думку. Колер вызначае асобу мастака. Колерам, як і словам, можна і здзівіць, і… забіць.
Творчая асоба — нібы «стэпавы воўк», які прачынаецца кожны раз, калі на гарызонце маячыць прывід мяшчанства. Балансаванне на грані цывілізацыі і прыроды з усёй відавочнасцю выявілася ў мастацтве апошніх гадоў.
У 1989 годзе ў Полацку саспела ідэя нефармальнага аб’яднання «4-63». Гэта была тады вельмі папулярная і карысная справа.
Група «4-63» аб’яднала вельмі розных мастакоў, але ў іх былі агульныя погляды на адны і тыя ж пытанні: што такое жывапіс і ўвогуле мастацтва.
Першая выстава аб’яднання прайшла ў лютым 1989 года ў выставачнай зале горада Наваполацка, а наступная — у 1990 годзе ў Полацкай мастацкай галерэі.
К моманту аб’яднання ўсе чацвёра перажывалі перыяд сваёй творчай актыўнасці. На фоне існавання ў горадзе карціннай галерэі, дапаўняючы, узгадняючы, супрацьпастаўляючы, праходзіла творчасць мастакоў аб’яднання «4-63». Яны заявілі сябе як група прыхільнікаў свабоднага самавыяўлення, тым самым уносячы ў мастацкае жыццё Полацка імпульс творчай энергіі.
У кастрычніку 2024 года ў Мастацкай галерэі прайшла выстава «4-63. Жывапіс», прысвечаная 35-годдзю стварэння аб’яднання. На выставе былі прадстаўлены сучасныя творы мастакоў.